«Վերջին տարիներին ավելացել է ՄԻԱՎ կարգավիճակն իմանալ ցանկացող մարդկանց թիվը»

Արդեն 25 տարի դեկտեմբերի 1-ը նշվում է որպես ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի համաշխարհային օր: 2013 թ. նոյեմբերի 29-ի դրությամբ ՀՀ քաղաքացիների շրջանում գրանցվել է ՄԻԱՎ վարակի 1586 դեպք: ՄԻԱՎ-ով ապրող մարդկանց հաշվարկային թիվը մեր երկրում կազմում է 3500: Հանրապետությունում անցկացվում են բազմաթիվ սեմինարներ, ակցիաներ, որոնք նպատակ ունեն կանխարգելելու ՄԻԱՎ-ի տարածումը, հանրությանը տեղեկացնելու վարակի փոխանցման ուղիների, վաղ հայտնաբերման անհրաժեշտության մասին: Նոյեմբերի 22-29-ին Հայաստանի Հանրապետության բոլոր մարզերում և Երևան քաղաքում Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի կողմից անցկացվեց «Խոսի՛ր ՄԻԱՎ-ի մասին, հետազոտվի՛ր ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ» քարոզարշավը: Այն իրականացվեց «ՄԻԱՎ-ը Եվրոպայում» նախաձեռնության հայտարարած ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ հետազոտության եվրոպական շաբաթվա շրջանակներում: «Խոսի՛ր ՄԻԱՎ-ի մասին, հետազոտվի՛ր ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ» արշավի արդյունքների մասին զրուցում ենք ծրագրի համակարգող ՆԱՐԻՆԵ ՄԵԺԼՈՒՄՅԱՆԻ հետ:

-1988-ից Հայաստանում գրանցվում են ՄԻԱՎ-ի դեպքեր: 25 տարում արձանագրված թվերի վերլուծությունն ի՞նչ է ցույց տալիս:
-25 տարվա ցուցանիշները դիտարկելիս կառանձնացնեմ այն, որ վերջին տարիներին ավելանում է ՄԻԱՎ կարգավիճակն իմանալ ցանկացող մարդկանց թիվը: Դա խոսում է այն մասին, որ այս տարիներին մարդիկ ավելի են իրազեկվել, հասել են այն գիտակցական մակարդակին, որ պետք է հետազոտվեն և իմանան իրենց կարգավիճակը: Ի սկզբանե, բնական է, մարդիկ չեն իմացել վարակի փոխանցման ուղիների մասին: Թյուր կարծիքներ են եղել, թե իբր ՄԻԱՎ-ը կարող է փոխանցվել մոծակի խայթոցի, համբույրի, կենցաղային իրերի, ուղղակի շփման միջոցով, ինչը պատճառ է հանդիսացել, որ խուսափեն ՄԻԱՎ վարակակիրների հետ շփվելուց: Ցավոք, այսօր էլ կան նման կերպ մտածողներ, այնուհանդերձ, առաջընթացն ակնհայտ է:
-Հայաստանում անցկացվում է ՄԻԱՎ վարակակիրների հակառետրովիրուսային բուժում: Որքա՞ն է այն հասանելի:
-Հակառետրովիրուսային բուժումը Հայաստանում անվճար է, և բոլոր այն մարդիկ, ովքեր հետազոտվում են և ունենում են ՄԻԱՎ դրական ախտորոշում, գրանցվում են ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման հանրապետական կենտրոնում և ստանում համապատասխան դեղամիջոցները: Դրանք հասանելի են ու մատչելի: ՄԻԱՎ վարակ ունեցող 550-ից ավելի անձանց այսօր ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման հանրապետական կենտրոնում տրամադրվում է անվճար բուժում:
-Դեղամիջոցները վերջի՞ն սերնդի են:
-ՄԻԱՎ-ի դեմ դեղամիջոցները ստեղծվել են 1990-ականներին և աստիճանաբար կատարելագործվել են: Այսօր այդ դեղամիջոցների շնորհիվ հնարավորություն է ստեղծվում տասնյակ տարիներ ապրելու լիարժեք կյանքով, աշխատելու և հոգալու իրենց ընտանիքների մասին:
-Մենք շատ ենք խոսում ՄԻԱՎ-ի վաղ հայտնաբերման մասին: Ի՞նչ է այն տալիս:
-Վաղ հայտնաբերման դեպքում դեղամիջոցների շնորհիվ նվազում է վիրուսային ծանրաբեռնվածությունը, և օրգանիզմը զերծ է մնում հիվանդության հետագա զարգացումից: Բացի այդ, վաղ հայտնաբերումը կանխում է վարակի փոխանցումը կնոջը, ինչու չէ, նաև դեռ չծնված երեխային: Ընդ որում, նշեմ, որ կանխարգելման աշխատանքների շնորհիվ 2007 թվականից ի վեր Հայաստանում չի գրանցվել հղի մորից երեխային վարակի փոխանցման դեպք:
-Հայաստանում անցկացվեց «Խոսի՛ր ՄԻԱՎ-ի մասին, հետազոտվի՛ր ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ» խորագրով շաբաթը: Քանի՞ մարդ իրազեկվեց այդ ընթացքում, քանի՞սը հետազոտվեց:
-Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի կողմից իրականացվող «Խոսի՛ր ՄԻԱՎ-ի մասին, հետազոտվի՛ր ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ» ծրագրի շրջանակներում ՀՀ բոլոր մարզերում և Երևանի 5 խոշոր բուհերում երիտասարդներին մոտ 3000 տեղեկատվական թռուցիկ բաժանվեց: Սեմինարներին մասնակցեց ավելի քան 2500 երիտասարդ, դիտեցին ֆիլմեր, անցկացվեցին քննարկումներ: Երևանում իրազեկման արդյունքում 162 երիտասարդ ցանկություն հայտնեց ստանալու խորհրդատվություն և հետազոտվեց ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ: Հետազոտություններն անցկացրին ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման հանրապետական կենտրոնի մասնագետները:
-Հանրությունը տեղեկացված է, որ ՄԻԱՎ-ը փոխանցվում է միայն արյան միջոցով, սեռական ճանապարհով, հղի մորից երեխային և կրծքով կերակրելիս: Այնուամենայնիվ, պահպանվում է ժխտողական վերաբերմունքը ՄԻԱՎ վարակակրի նկատմամբ: Ի՞նչն է պատճառը, կարծրատիպե՞րը:
-Որքան էլ հանրությունը տեղեկացված է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի մասին, այնուամենայնիվ, երիտասարդների հետ վերջին մեկշաբաթյա շփումները ցույց են տալիս, որ որոշակի անվստահություն նրանց մեջ կա: Երբ սեմինարները նոր էինք սկսում, բոլորն էլ ասում էին, թե սա ծեծված թեմա է, և ՄԻԱՎ-ի մասին արդեն ամեն ինչ գիտեն: Բայց երբ մանրամասնում էինք թեման, ավելի հանգամանալի անդրադառնում, վերջում հարցնում էին` փաստորեն, ՄԻԱՎ-ը համբույրի միջոցով չի՞ փոխանցվում: Այսինքն` ավելի շատ իրազեկման կարիք դեռ կա, որպեսզի այդ վստահությունն ամբողջական լինի: Մենք ունենք նաև ՄԻԱՎ-ով ապրող մարդկանց նկատմամբ հանդուրժողական վերաբերմունքի ձևավորման խնդիր, ինչը փորձում ենք լուծել նման սեմինարների, դասընթացների, հանդիպումների միջոցով:

Զրուցեց Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• «451° ըստ Ֆարենհայթի»
• ՈՒրիշ տեղ չկա՞ր
• «24 ժամ ե­ղել ենք տար­բեր զեն­քե­րի հրե­տա­կոծ­ման տակ»
• «Ադր­բե­ջա­նը, Թուր­քիան ու ֆոս­ֆո­րա­յին զենքն Ադր­բե­ջա­նին մա­տա­կա­րա­րող­նե­րը պետք է պա­տաս­խան տան դա­տա­րա­նի ա­ռաջ»
• «Մեր բո­լո­րի ճա­կա­տա­գի­րը սահ­մա­նին կանգ­նած հայ զին­վո­րա­կա­նի ձեռ­քում է»
• Կա­րե­նին անհ­նար էր չհար­գել, նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը նրան ըն­դու­նում էին որ­պես լե­գենդ, որ­պես ժայռ, որ­պես հե­ղի­նա­կու­թ­յուն
• Եկե­ղե­ցին գո­յութ­յուն ու­նի 2000 տա­րի և գո­նե ա­ռա­ջի­կա 2000 տար­վա հա­մար պետք է ա­պա­հո­վի ե­կող սե­րունդ­նե­րի հոգևոր կա­րիք­նե­րը
• «Լճա­շեն­ցի­նե­րի միա­վոր­ման» դռ­նե­րը բաց են բո­լոր լճա­շեն­ցի­նե­րի առջև
• «Ար­տա­կարգ դրու­թ­յու­նը կանց­նի, բայց բո­լոր ծնող­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար կմ­նա մի շատ լավ նո­րա­մու­ծու­թ­յուն՝ հե­ռա­վար ու­սու­ցու­մը»
• «ՌԴ-ն կա­րող է գնալ հա­րա­բե­րու­թ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման ճա­նա­պար­հով, ե­թե Թուր­քիան շա­րու­նա­կի ազ­դե­ցու­թ­յան գո­տին ընդ­լայ­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը»
• «Ռա­յա­նէյր»-ը հա­տուկ սպա­սար­կում է ի­րա­կա­նաց­նում
• Յա­կուտս­կի հայ­կա­կան կի­րակ­նօ­ր­յա դպ­րո­ցի սա­նե­րը նշե­ցին Ա­մա­նո­րը
• «Հա­յաս­տա­նը եր­գող ժայ­ռե­րի եր­կիր է, և ես ե­րա­զանք ու­նեմ նվա­գելու այդ ժայ­ռե­րի մեջ»
• Նպա­տա­կը դիր­քա­պահ զին­վո­րի անվ­տան­գու­թ­յունն է
• «Ադր­բե­ջա­նում պետք է տե­ղի ու­նե­նա հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թ­յուն, որ­պես­զի կա­ռու­ցո­ղա­կան երկ­խո­սու­թ­յուն ակն­կա­լենք»
• Յակուտսկի հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունենում եկեղեցական բոլոր տոներին
• Ստամբուլում հաղթանակ է տարել ընդդիմությունը. ի՞նչ կանի Էրդողանը
• Քրիստոնեական և հոգևոր գիտելիքների ճիշտ ուղղորդում դասընթացի միջոցով
• «Ինձ համար Արամ Իլյիչը սրբություն է»
• «ԱԳՆ-ն պետք է ավելի շատ կենտրոնանա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, քան Ցեղասպանության ճանաչման խնդրի վրա»

Մեկնաբանություններ